yağ bezleri ne demek?

Yağ Bezleri (Sebase Bezler)

Yağ bezleri veya sebase bezler, çoğunlukla kıl folikülleri ile ilişkili olarak bulunan ve sebum adı verilen yağlı bir madde salgılayan mikroskobik ekzokrin bezlerdir. Sebum, cildi ve saçı yağlayarak su geçirmez hale getirmeye yardımcı olur. İnsan derisinde en çok kafa derisi, yüz ve üst göğüste bulunurlar, ancak avuç içlerinde ve ayak tabanlarında bulunmazlar.

Yapı

Yağ bezleri, alveoler (kesecik benzeri) bezlerdir ve sebum üreten sebasit hücrelerinden oluşur. Bu hücreler, bezin merkezinde toplanan lipid damlacıkları ile doludur. Sebum üretildikten sonra, sebasit hücreleri parçalanır (holokrin salgılama) ve sebum salgılanır. Yeni hücreler sürekli olarak bezin tabanında üretilir ve yukarı doğru itilir.

Konum

Yağ bezleri tüm vücut yüzeyinde bulunur, ancak dağılımı bölgelere göre değişir. En yüksek konsantrasyonlarda bulunduğu yerler şunlardır:

Sebum

Sebum, yağ bezleri tarafından üretilen yağlı bir maddedir. İçeriği şunları içerir:

  • Trigliseritler
  • Serbest Yağ Asitleri
  • Squalen
  • Vaks Esterleri
  • Kolesterol

Sebum, cildi ve saçı nemli tutarak kurumayı önler. Ayrıca, cildin su geçirmez olmasına ve zararlı mikroorganizmalara karşı korunmasına yardımcı olur. Sebum üretimi hormonlar, özellikle androjenler tarafından düzenlenir.

Fonksiyonlar

Yağ bezlerinin temel fonksiyonları şunlardır:

  • Cildi ve Saçı Yağlamak: Sebum, cildin ve saçın kurumasına ve çatlamasına engel olur.
  • Su Geçirmezlik: Cildin su geçirmez özelliğini artırarak su kaybını önler.
  • Koruma: Cildi bakteri ve mantar gibi mikroorganizmalara karşı korur. Sebumun asidik pH'ı mikroorganizmaların büyümesini engeller.
  • E Vitamini Taşınması: Sebum, E vitamini'ni cilde taşır.
  • Pheromone Salgılama: Bazı yağ bezleri (apokrin bezler ile birlikte) feromon salgılayarak sosyal sinyallerin iletilmesine yardımcı olabilir.

Klinik Önemi

Yağ bezleri, çeşitli cilt rahatsızlıkları ile ilişkilidir. Bunlardan bazıları şunlardır:

  • Akne (Sivilce): Aşırı sebum üretimi, kıl foliküllerinin tıkanmasına ve akne oluşmasına neden olabilir. Özellikle Propionibacterium acnes bakterisinin aşırı çoğalması iltihaplanmaya yol açar.
  • Seboreik Dermatit: Yağ bezlerinin yoğun olduğu bölgelerde (kafa derisi, yüz, göğüs) görülen bir inflamatuar cilt hastalığıdır. Genellikle Malassezia adlı bir mantar türünün aşırı çoğalması ile ilişkilidir.
  • Sebasit Hiperplazi: Yağ bezlerinin büyümesi sonucu oluşan küçük, et renginde veya sarımsı kabartılardır. Genellikle yaşlılık ile birlikte ortaya çıkar.
  • Sebasit Kistler: Yağ bezlerinin tıkanması sonucu oluşan kistlerdir. Genellikle zararsızdırlar, ancak estetik kaygılar nedeniyle çıkarılabilirler.
  • Rosacea: Yüzde kızarıklık, kılcal damarların belirginleşmesi ve bazen sivilce benzeri kabartılarla karakterize kronik bir cilt hastalığıdır. Yağ bezlerinin rolü tam olarak anlaşılmamış olsa da, seboreik ciltlerde daha sık görülür.

Yağ Bezlerinin Düzenlenmesi

Sebum üretimi çeşitli faktörler tarafından düzenlenir:

  • Hormonlar: Özellikle androjenler (testosteron gibi) sebum üretimini artırır. Östrojenler ise sebum üretimini azaltır.
  • Yaş: Ergenlik döneminde hormon seviyelerindeki artış nedeniyle sebum üretimi artar. Yaş ilerledikçe sebum üretimi azalır.
  • Genetik: Yağ bezlerinin büyüklüğü ve aktivitesi genetik faktörlerden etkilenebilir.
  • Beslenme: Bazı besinlerin (örneğin, yüksek glisemik indeksli gıdalar) sebum üretimini artırabileceğine dair kanıtlar bulunmaktadır.
  • İlaçlar: Bazı ilaçlar (örneğin, retinoidler) sebum üretimini azaltabilir.

Tedavi

Yağ bezleri ile ilgili sorunların tedavisi, altta yatan neden ve semptomların şiddetine bağlı olarak değişir. Tedavi seçenekleri şunları içerebilir:

Bu bilgiler sadece genel bir rehber niteliğindedir ve tıbbi tavsiye yerine geçmez. Cilt sorunlarınız için bir dermatoloji uzmanına danışmanız önemlidir.

Kendi sorunu sor